Według średniowiecznej tradycji wynalazcą turniejów był Gotfryd z Preuilly, który w roku 1062 lub 1066 miał zorganizować turniej w pobliżu Angers w Andegawenii. Jednak pierwszy turniej, co do którego nie ma żadnych wątpliwości, odbył się w 1095 roku we Flandrii[1]. Moment rzeczywistego ukształtowania się zwyczaju, przesuwa się w głąb XI wieku, na jego ojczyzną wskazując północną Francję. W Niemczech pierwszy udokumentowany turniej odbył się w 1127 roku pod murami Würzburga. Za panowania Stefana z Blois (1135-1154) turnieje pojawiły się w Anglii, we Włoszech zaś w drugiej połowie XII wieku. W tym samym mniej więcej czasie turnieje rycerskie pojawiły się w Królestwie Jerozolimskim.

W innych częściach Europy turnieje pojawiają się dopiero w końcu XIII wieku. Na Półwyspie Iberyjskim najwcześniej pojawiły się w Aragonii (1272 rok), najpóźniej w Portugalii (połowa XIV wieku, w Kastylii w 1324 roku). W Europie Środkowej, nie licząc krajów niemieckich turniej najpierw zawitał do Czech (panowanie Wacława I, l. 1230-1254), na ziemie polskie zwyczaj organizowania turniejów dotarł przez Śląsk, gdzie pierwszy turniej zorganizował Bolesław Rogatka w 1243 roku, natomiast na Węgrzech pierwszy turniej jest odnotowany ok. 1319 roku. W podobnym czasie turniej dotarł do Skandynawii, gdzie pierwsza wzmianka o organizacji turnieju pochodzi z 1278 roku.

Istniało kilka przyczyn rosnącej popularności turniejów. Jako nadrzędne można wymienić agresję i zamiłowanie do walki. Inne przyczyny to kościelne zakazy walki w określone dni tygodnia (tzw. rozejm Boży – treuga Dei) oraz zakazy walki w pewnych miejscach (tzw. pokój Boży, pax Dei).